Vuurwerk, knallen, verschieten, lachen, … ooooeeee aaaahhh…. traditie. Maar ook heel wat klachten en nadelig voor het milieu. Dit artikel bekijkt de alternatieven, en die zijn er.
Vuurwerk
Nieuwjaarsnacht ligt enkele weken achter ons, en zo is ook het vuurwerk gaan liggen, samen met de commotie die het steeds veroorzaakt.
Hoewel vuurwerk afsteken in België en vooral Nederland een jaarlijkste traditie is, waar heel wat geld aan besteed wordt; stijgt het protest tegen dit gebruik. Voornaamste reden is de paniek die de knallen veroorzaken bij menig huisdier, groot en klein.
Ik kon het vroeger zelf ervaren bij mijn honden die bij het horen van de knallen dekking zochten of bij mijn broer, die zijn paarden in paniek door de weide zag lopen; bijna een ongeluk tegemoet. Maar toegegeven, vuurwerk heeft iets magisch.
Fijnstof
Daarnaast zorgt vuurwerk voor fijnstof in de lucht en zware metalen in de bodem en het water; althans zo blijkt uit studies. Tijdens de eerste twee uur van het nieuwe jaar zou de concentratie fijnstof tot wel 40 keer zo hoog zijn als normaal. Dat fijnstof niet meteen bevordelijk is voor de gezondheid, dat weet je.
Voor de volledigheid geven we nog even mee dat de Vuurwerk Federatie (Nederland) een eigen onderzoek liet doen, waarvan ze zeggen dat het resultaat is dat “vuurwerk een nihile bijdrage levert aan de uitstoot van schadelijke gassen“. Ze voegen daar aan toe dat daarom het mileuaspect geen argument meer kan zijn vóór een vuurwerkverbod.
In elk geval, de onverbrande vuurwerkresten blijven vaak liggen en vervuilen zo nog lange tijd de omgeving. In mijn eigen sier- en moestuin, die ik biologisch tracht te beheren, vond ik enkele vuurpijlen.
Het zijn vooral de zware metalen in vuurwerk (barium, antimoon en strontium), die schadelijk zijn; en het koper is bij te hoge concentraties giftig voor het waterleven.
Zulke zware metalen kunnen niet worden afgebroken door biologische processen en blijven dus nog lang na het feestgedruis het milieu vervuilen.
Naast luchtvervuiling zorgt vuurwerk ook voor bodem- en watervervuiling.
En dan heb ik het over legaal vuurwerk. Een behoorlijk deel van het vuurwerk dat de lucht in gaat, is illegaal vuurwerk. En die bevat vaak zeer schadelijke stoffen zoals cadmium en perchloraat. Illegaal vuurwerk is dus nog gevaarlijker en schadelijker voor het milieu dan legaal vuurwerk.
Er is ook nog het element veiligheid. Elk jaar zorgt vuurwerk voor heel wat slachtoffers.
Een vuurwerkshow bestaat enerzijds uit de gekleurde licht- en vuurflitsen, en anderzijds uit knallen. Bij knalvuurwerk is buskruit het hoofdbestanddeel. Bij siervuurwerk zijn het de zware metalen die zorgen voor de kleur- en geluidseffecten. Siervuurwerk is daarom schadelijker dan knalvuurwerk voor het milieu.
En zo wordt het moeilijk om alternatieven te zoeken. Want “goed doen” voor iedereen, dat is moeilijk.
Vlaams Minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) is het meest consequent, door de wetgeving te willen verstrengen.
We bekijken de alternatieven…
Stil vuurwerk
Je zou kunnen gaan voor “stil vuurwerk”, dat net zo goed voor spektakel zorgt. Het van oorsprong Nederlandse vuurwerkbedrijf Heron Fireworks is onder meer in stil vuurwerk gespecialiseerd en heeft deze demo-video:
Bron: https://www.heronfireworks.com/cms-silent-fireworks
Stil vuurwerk bestaat al jaren en is in feite “geluidsarm vuurwerk”; speciaal ontworpen waardoor het minder harde knallen maakt, zowel op grond als in de lucht. Stil vuurwerk kan bestaan uit de fonteinen maar net zo goed zijn het echte vuurwerk cakes.
Compromis
Dat is een mooi compromis waar menig dierenliefhebber dankbaar voor zou zijn. Maar op vlak van vervuiling met zware metalen en de impact op vogels door de flitsen, zijn we er dan helaas nog niet.
En vuurwerk zonder knallen wordt snel als ‘saai’ beschouwd, daarom wordt het begeleid door muziek. Wil dat wat feestelijk zijn en met impact, dan is dat luid. Dus ook daar zal kritiek op bestaan.
In Vlaanderen kiezen steeds meer gemeentebesturen voor de geluidsarme vuurwerkshows. De stad Hasselt was daar in 2018 een voorbeeld van, toen ze hun septemberkermis voor het eerst met stil vuurwerk op gang schoten.
Professionele lasershows kunnen ook, maar ook dan is de ondersteuning muzikaal en dus luid.
Een spectaculair alternatief lijkt te komen uit de bakermat van het vuurwerk, China.
In China zijn ze al een tijdje bezig met imposante en milieuvriendelijke drone-shows. Hoewel ze daar niet meteen het toonbeeld zijn van milieubeleid, hebben ze het klassieke vuurwerk al in meer dan 400 steden verboden, net omwille van de vervuiling.
We schreven op #WhatsNext al eerder over de droneshow tijdens de openingsceremonie van de Olympische Winterspelen in Zuid-Korea.
Lees meer: Olympische Spelen PyeongChang: drones stelen de show!
Een 1.200 drones van Intel Corp.vormden synchroon vliegend voor allerlei 3D figuren in de lucht. Sindsdien zijn zulke shows in opmars.
Een video van Fortune illustreert mooi de drones tijdens diverse shows (klik op de afbeelding)
Kleiner kan ook
Het hoeft niet per duizenden tegelijk. Dat toonden de lichtshowdrones aan die te zien waren bij het beroemde Cirque du Soleil, en ook Metallica verwerkte het in een optreden.
Een waar spektakel, waar we binnen dit en x-jaar misschien naar terugkijken en zeggen ‘dat is de normaalste zaak’ en vuurwerk een herinnering is…
De drones zijn natuurlijk indrukwekkend, maar de particulier zal nooit een gelijkaardig effect in zijn of haar wijk kunnen bekomen. En dan grijpt men op nieuwjaar snel terug naar dat doosje lucifers en vuurpijl. Misschien is dat een ‘stille’ pijl, maar geheel vermijden zal moeilijk zijn.
En ook voor gemeentebesturen is een droneshow heel wat duurder dan vuurwerk. Bovendien bestaat rond drones commotie op vlak van veiligheid; met name dat die technologie militair of voor terreur gebruikt kan worden. Toeval wil dat dit met buskruit nu net hetzelfde is natuurlijk.
Buskruit en drones, beiden zijn geschikt voor vermaak én voor geweld.
Slim omgaan met drones
Als we niet slim omgaan met drones (geofencing, no-fly-zones, wetgeving,…) dan gaan daar inderdaad ongelukken mee gebeuren. Denk dan aan de Londense luchthavens van Gatwick en Heathrow die respectievelijk eind 2018 en begin 2019 een tijd vluchten moesten inhouden, door ongewenste drones die het luchtverkeer in gevaar bracht.
Lees meer: Hoe haal je ongewenste drones uit de lucht?
En zo is duidelijk dat een volwaardig alternatief voor klassiek vuurwerk niet eenvoudig is. Maar er zijn genoeg redenen om er deftig over na te denken en minstens de (technologische) alternatieven te onderzoeken en te overwegen.
Hopelijk is de nacht van oud op nieuw dan ooit voor iedereen een spectaculair feest, zonder de ondertussen even traditionele discussies.
Steven Dupont
#WhatsNext is een Technologie- en Innovatieblog in mensentaal. Op de hoogte blijven? Volg ons op:
#WhatsNext: Innovatie, Kunst en Design 