Hoofdtelefoon op of oortjes in en genieten van muziek… zalig! Tot je gehoorschade oploopt met een blijvend tuut-geluid. Lees hoe je zelf het risico op gehoorverlies kan verminderen.
Gehoor beschadigen
Iedereen weet dat het luisteren naar harde muziek onze oren kan beschadigen, en toch staan we er amper bij stil. Hoe fel kan je het volume van bijvoorbeeld uw AirPods harder zetten voordat het risico op gehoorverlies vergroot? Dat is niet altijd duidelijk.
Een koptelefoon en een goede afspeellijst zijn perfect om in je favoriete muziek op te gaan. Niets zo zalig dan de buitenwereld even afsluiten en meegaan in de emotie van geluid. Hoe stom zou het dan zijn, dat door te luide geluiden, het genot van muziek voor altijd om zeep is… een blijvende tuut die je dag en nacht bijblijft.
20% van de jongeren heeft een permanente piep in de oren.
Ik geef je verderop enkele tips mee om gehoorschade – zoals Tinnitus – te vermijden; niets wereldschokkends maar minstens voldoende om je er over te doen nadenken en als preventie.
Tinnitus (of oorsuizen) is het waarnemen van een piep, brom, fluit, suis of ander geluid in het hoofd, of in één of beide oren, zonder dat er een externe geluidsbron aanwezig is.
Lawaai-geïnduceerd gehoorverlies
Lawaai-geïnduceerd gehoorverlies is altijd een risico geweest voor bepaalde beroepen, zoals de bouw en het leger. Tegenwoordig zien we dat veel ruimer opduiken. Steeds meer jonge mensen vertonen tekenen van door lawaai veroorzaakt gehoorverlies, en bijna een op de vier volwassenen in de VS heeft er last van. In Vlaanderen en Nederland zijn de cijfers niet veel anders.
Veel mensen hebben last van gehoorverlies door herhaalde blootstelling aan harde geluiden. En nu zijn er naast lawaaierige beroepen, concerten en sportevenementen ook nog andere boosdoeners: koptelefoons.
Je kan nog steeds naar muziek luisteren via uw gekoesterde hoofdtelefoon, maar neem enkele voorzorgsmaatregelen om uw gehoor te behouden.
Enkele tips
Als je je zorgen maakt over gehoorverlies, kan je een paar eenvoudige stappen volgen om het risico op schade door een koptelefoon te verminderen:
1. Zet het volume lager
Het is zo simpel als dat: draai gewoon het volume dat door uw koptelefoon of oortjes heengaat, naar beneden! Maar stop daar niet bij. Doe ook moeite om het volume van andere bronnen laag te houden, bijvoorbeeld wanneer je thuis TV kijkt. Als je denkt dat je het volume niet laag genoeg kunt krijgen, controleer dan of uw hoofdtelefoon geen aparte volumeregelaar heeft.
2. Gebruik een ruisonderdrukkende hoofdtelefoon
Heel wat mensen dragen een hoofdtelefoon om andere geluiden te overstemmen – en zetten het volume harder wanneer die externe geluiden luider worden. Om die voortdurende toename van het volume tegen te gaan, kan je best een ruisonderdrukkende koptelefoon dragen.
Een passieve ruisonderdrukkende hoofdtelefoon is zo ontworpen dat die buitengeluiden beperkt. Denk daarbij aan een schuimrubberen hoofdtelefoon met hoge dichtheid die uw oor afsluit van externe geluiden. Daarnaast bestaan er ook actieve ruisonderdrukkende hoofdtelefoons. Die werken door de geluiden om je heen voortdurend te controleren en geluidsgolven te genereren die het externe geluid direct onderdrukken.
De nieuwste Apple AirPods Pro (toch oortjes) beschikken over actieve ruisonderdrukking.
Het gebruik van een hoofdtelefoon in plaats van oortjes kan helpen om het volume lager te houden, maar toch te kunnen genieten van je muziek.
3. Draag een echte hoofdtelefoon, geen oortjes
Hoewel de twee termen door elkaar worden gebruikt, zijn koptelefoons en oortjes niet echt hetzelfde. “Oortjes” zijn de kleine, meestal siliconen of hard plastic, apparaten die goed in je oor passen. “Hoofdtelefoon” daarentegen verwijst naar het soort apparaten dat over je oren zit en meestal het hele oor bedekt. De afstand van geluid tot het trommelvlies kan minimaal zijn tussen de koptelefoon en de oortjes, maar het is cruciaal op de lange termijn.
4. Neem luisterpauzes
Als geen van de bovenstaande opties voor jou een optie zijn, kan iets zo eenvoudig als het nemen van pauzes van je hoofdtelefoon helpen om door de muziek veroorzaakt gehoorverlies te voorkomen. Hoe langer je naar luide muziek luistert, hoe groter de kans dat je je oren beschadigt. Probeer elke 30 minuten een pauze van 5 minuten te nemen of elke 60 minuten een pauze van 10 minuten. Om nog veiliger te zijn, volg de 60/60 regel: Luister 60 minuten lang op 60% van het maximale volume van uw toestel en neem dan een pauze. Maar vergis je niet, één luide knal kan voldoende zijn.
5. Stel een volumelimiet in.
Bij sommige apparaten kun je een aangepaste volumelimiet instellen in de instellingen. Ik gebruik zelf een iPhone, en daar tref je dat onder ‘Instellingen > Muziek > Volumebegrenzing’ om een maximum in te stellen. Controleer de instellingen van jouw toestel of de gebruikershandleiding om te zien of je een volumelimiet kunt instellen. Mijn AppleWatch (series 5) helpt mij ook te beschermen. Zodra het omgevingsgeluid mogelijke schade kan veroorzaken, geeft het horloge een melding.
Nog steeds onzeker na al deze tips? Eén vuistregel: ” vermijd geluiden die te hard of te dichtbij zijn of te lang duren”.
Extern lawaai
Natuurlijk is het geluid niet altijd afkomstig uit onze muziekbibliotheek; er is daarbuiten een lawaaierige wereld. Wanneer ik in Brussel rondloop, dan is het verkeerslawaai niet alleen luid, maar voor mij echt storend. En dan verlang je naar je hoofdtelefoon. Of wanneer een trein het station binnenboldert… al eens stilgestaan bij die decibels?
Een normaal gesprek genereert ongeveer 60 dB, dat is niet hard genoeg om schade te veroorzaken. Maar… druk verkeer of een motor, airco (dicht bij jou), de haardroger, een luidruchtige bar, die voorbijrijdende tram, trein of metro… 85 – 100 DB
Bij een typisch rockconcert word je gemiddeld blootgesteld aan ongeveer 120 dB, wat betekent dat gehoorschade na de eerste 15 minuten kan optreden. In dezelfde grootorde van 110 tot 180 dB vind je donder, sirenes, vuurwerk, ontploffende airbag, opstijgend straalvliegtuig…
Oordopjes
Ga je naar een concert of een andere luide omgeving, zijn simpele oordopjes handig. Oordopjes worden al eens uitgedeeld op fuiven en concerten, maar nog beter zou zijn dat ze daar de dB-limieten respecteren. Sta je net naast een speaker, heb je misschien toch nog pech.
Gouden tip: In plaats van te vertrouwen op het ‘ze zullen wel oortjes uitdelen’, kan je beter zelf initiatief nemen. Zo heb ik oortjes laten maken, op maat. Die werken beter dan de gratis dopjes, waarvan ik vind dat ze niet ten goede komen aan de binnenkomende muziekklanken. Reken op ongeveer 150 EUR (sommige ziekenfondsen in België voorzien een tussenkomst in de kosten, net als sommige zorgverzekeraars in Nederland).
Mijn op-maat-gemaakte oortjes passen perfect in het oorkanaal en hebben een filter (25dB) waardoor ze de dB’s gevoelig verminderen maar de muziek en de zang perfect binnenkomen. Ik ga veel naar concerten en echt… ik kan niet meer zonder.
Voorkom in plaats van … tuuuuuuuuuuuuuuuuuuuut…
En ik kan niet zonder muziek… jij? Daarom, wees slim, wees preventief nu het (hopelijk) nog niet te laat is; en ga aan de slag met deze tips. Of heb je uitgaande kinderen… de veiligheidsgordel doe je hen dragen in de auto; dan zijn oortjes op maat ook niet overdreven.
Deel dit artikel gerust met vrienden of collega’s. Ze zullen je dankbaar zijn.
Steven Dupont
#WhatsNext is een Technologie- en Innovatieblog in mensentaal. Volg ons op:
De informatie in dit artikel is alleen bedoeld voor educatieve en informatieve doeleinden en is niet bedoeld als gezondheids- of medisch advies. Raadpleeg altijd een arts of een andere gekwalificeerde zorgverlener als u vragen hebt over een medische aandoening of gezondheidsdoelstellingen.
#WhatsNext: Innovatie, Kunst en Design 