Heeft Ebola ons in 2015 iets geleerd? Bill Gates waarschuwde voor vandaag…
Bill Gates had het in 2015 op een TED Talk over de gevaren van een epidemie, zoals we vandaag meemaken met Covid-19. Lees over wat hij voorspelde en of we voorbereid zijn…
Bill Gates: “als er iets is dat de komende decennia in staat is om tien miljoen mensen te doden, dan is dat hoogstwaarschijnlijk een zeer besmettelijk virus en niet zozeer een oorlog”. “Geen raketten, maar microben”.
Corona… het kon anders
Het Corona virus Covid-19 is niet uit de nieuwsberichten te slaan en domineert ook ons persoonlijke en professionele leven.
Covid-19 is het 7de Corona-virus. Eerdere zijn bijv. SARS en MERS, die voor de longen gaan. Covid-19 doet dat ook, maar gaat van droge hoest naar soms fatale longontsteking. Je kan drager zijn zonder (al) ziek te zijn en zo makkelijk onbewust anderen besmetten.
De diverse overheden nemen maatregelen, de ene dwingender dan de andere. Ik ga nu niet schrijven over wat nuttig of nodig is en nog meer gedaan zou moeten worden. Ik ben geen virus-expert, maar beroep me wel op de kennis van internationale experten.
Waar ik het over wil hebben, is of we hier iets van gaan leren en of we voortaan – als maatschappij en als individu – beter voorbereid kunnen zijn.
Gaan we toekomstige epidemies/pandemieën beter kunnen tegengaan of aankunnen?
Waren we voorbereid?
Die vraag stellen, is ook terugkijken op ‘hoe waren we op eerdere epidemies voorbereid?’. Waren we überhaupt voorbereid?
Heel wat landen hebben strategische reserves wat betreft olie; in oorlogstijd cruciaal. Voor een nucleaire ramp zijn er jodiumpillen in stock.
Jodiumpillen: bij een nucleaire ramp neem je een jodiumpil. Zo verzadig je je schildklier en voorkom je dat die radioactief jodium opneemt, wat tot kanker kan leiden. De pillen zijn vooral nuttig voor minderjarigen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven; bij volwassenen is het effect verwaarloosbaar.
Bereid je een epidemie voor, dan zou je kunnen vermoeden dat mondmaskers en ontsmettende gels massaal in stock klaarliggen; strategische reserves bij de overheid of het leger of de civiele bescherming… bij iemand. Dat bleek alvast niet het geval,…
Heeft dan niemand ooit gewaarschuwd voor een situatie als vandaag? Natuurlijk. Maar helaas, zoals zo vaak, is er bijzonder zwak mee omgegaan.
Omdat het niet populair is natuurlijk, omdat het geld kost… veel geld. Omdat het een globale aanpak behoeft en het ene land meent dat een ander dan maar wat meer moet doen… Omdat rijke landen denken dat het vooral een probleem van de arme landen is. Maar virussen kennen geen grenzen of rijk en arm. En misschien hebben we toch net iets teveel rampenfilms gezien of juist te weinig.
Het echte gevaar
Toen ik als kind op straat speelde waren er geen sociale media die me elke seconde informeerden of met fake news bombardeerden.
De nieuwsberichten op TV hadden het over de nucleaire dreiging… de koude oorlog was volop bezig. Die angst had ik toen wel. De angst voor een kernoorlog! Ik herinner me een filmpje waarin getoond werd hoe een nucleaire explosie alles wegveegde, ongeachte wie of wat je was. Rijk of arm, jong of oud, militair of burger… maakte niet uit. Gedaan ermee.
Vandaag is dat niet het grote gevaar (alhoewel daar terug heel wat stommiteiten gebeuren). Het gevaar zit hem in de kleinste dingen, die we inademen.
Bill Gates wist het
Ik kijk zeer regelmatig naar TED-events en waar mogelijk ga ik naar de conventies. Zo kwam ik in 2015 deze tegen, met Bill Gates. Het viel me toen meteen op dat hij dezelfde vrees deelt. Vandaag brandend actueel. Ik deel het graag met jullie.
TED: Staat voor Technology, Entertainment, Design. Het is een jaarlijkse, vierdaagse bijeenkomst; voor het eerst gehouden in 1984, te Californië. Sprekers worden uitgenodigd om in maximaal 18 minuten een presentatie te geven over hun gebied van expertise, over een bepaald project, of iets waarvan zij vinden dat het een idee is dat verspreid moet worden. Absolute aanrader!
Maar nog meer, Bill Gates – in al zijn wijsheid – waarschuwde letterlijk voor de situatie waarin we ons vandaag bevinden. Ik zet de video van dat TED-event hieronder. Uiteraard alle rechten voorbehouden aan TED.
Wat Bill zegt is duidelijk, “als er iets is dat de komende decennia in staat is om tien miljoen mensen te doden, dan is dat hoogstwaarschijnlijk een zeer besmettelijk virus en niet zozeer een oorlog”. “Geen raketten, maar microben”.
Hij stelt dat we zeer veel hebben geïnvesteerd in nucleaire dreiging, maar bitter weinig in een systeem om een epidemie tegen te gaan. “We zijn niet klaar voor een volgende epidemie”.
Ebola
Herinner u Ebola. Daar hebben we veel over gehoord. Een vreselijke ziekte.
Het probleem was toen niet dat het systeem om tegen Ebola op treden niet goed werkte. Het probleem was dat er gewoon geen systeem bestond, aldus nog Bill Gates. En gelijk heeft hij.
Het ontbrak toen bijvoorbeeld aan een team epidemiologen, klaar om in geval van nood – wereldwijd – op te treden. We hebben dat wel voor aardbevingen en andere rampen; reddingsteams met ervaren hulpverleners, reddingshonden, medisch materiaal, bergingsmiddelen… terwijl die relatief minder slachtoffers maken.
Een team epidemiologen zou meteen ter plaatse aan risicoanalyse kunnen doen en beperkende maatregelen treffen. Integendeel, het lijkt erop dat de Chinese overheid (Covid-19 brak als eerste uit in China, Wuhan), alles deed om het gevaar te verbergen en nadien te minimaliseren. Lees: Artificiële Intelligentie waarschuwde als eerste voor het coronavirus uit Wuhan
Snelle informatie is essentieel
Toen destijds de eerste analyses uitkwamen over Ebola, kwamen die rapporten traag binnen op papier en gefragmenteerd. Ze gingen te laat online waardoor niemand echt zicht had op het potentieel risico.
Er was geen internationaal medisch team ter beschikking, noch een manier om mensen te verwittigen.
Artsen Zonder Grenzen deed destijds wel schitterend werk om met vrijwilligers hulp te bieden; maar desondanks ging alles veel te traag. Er waren duizenden vrijwilligers. Maar een echte epidemie zou honderduizenden vrijwilligers vereisen.
Er was niemand om meteen met medisch onderzoek te starten. Bijvoorbeeld het analyseren van het bloed van overlevenden, en het zoeken naar nuttige antilichamen. Een globale mislukking.
De WHO is er om epidemieën te monitoren, niet voor uitvoerende taken zoals degene die ik in deze blog beschrijf; hetgeen Bill Gates in zijn TED-event aankaartte.
WHO: De Wereldgezondheidsorganisatie is een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties gevestigd in Genève, met als doel wereldwijde aspecten van de gezondheidszorg in kaart te brengen, activiteiten op het gebied van de gezondheidszorg te coördineren en de gezondheid van de wereldbevolking te bevorderen.
Dodelijkheid
Het aantal Ebola-doden was destijds (maart 2015) opgelopen tot 10.194 (op 428 dagen); het jaar van het TED-event van Gates.
De doden vielen toen in West-Afrika. Er waren volgens Gates drie redenen waarom het toen niet verder ging dan die landen.
- Op één: de heldhaftige hulpverleners. Het medisch en verplegend personeel en de vele vrijwilligers. Waar we ook vandaag – met Covid-19 – veel bewondering en dankbaarheid voor mogen betonen.
- De aard van het virus toen. Ebola verspreide zich niet via de lucht. En tegen wanneer je besmettelijk was om het over te dragen op anderen, ben je al dermate ernstig ziek dat je in bed ligt. Geen kans om op café, een event, je werk, op school of een familiefeest anderen te besmetten.
- Het kwam toen niet in veel stedelijke gebieden terecht. Dat was gewoon ‘geluk hebben’, zegt Gates. De aantallen zouden anders toch nog veel groter geweest zijn.
“volgende keer hebben we wellicht niet meer zoveel geluk”.
Volgende keer minder geluk
Bill Gates sprak toen de profetische woorden uit “volgende keer hebben we wellicht niet meer zoveel geluk”. Hij bedoelde daarmee dat een virus zou kunnen opduiken, waarvan we niet meteen ziek worden; maar wel drager zijn. En dus zijn we besmettelijk, zonder het te weten.
We begeven ons onder de mensen, we reizen… en het virus gaat mondiaal. Het kan een natuurlijk ontstaan virus zijn, maar net zo goed een biologisch wapen (terrorisme). De gevolgen zouden duizenden keren erger zijn.
Het gevaar zit in de mogelijkheid van het virus om zich te verplaatsen via de lucht en het feit dat er een incubatietijd is, waarin je besmettelijk bent maar (nog) niet ziek.
Vergelijk het met de Spaanse Griep uit 1918. Een computermodel, door Bill Gates getoond tijdens zijn TED Talk, toont de snelle verspreiding. Meer dan 33 miljoen doden op 263 dagen.
De Spaanse griep was een griep-pandemie, 1918-1919. Naar schatting 20 tot 100 miljoen doden. Het virus dat de Spaanse griep veroorzaakte was van het type H1N1.
Wat kunnen we doen?
Er is wel degelijk iets wat we kunnen doen. Bill Gates zegt dat we zoveel technologie ter beschikking hebben, zowat elke burger is bereikbaar via smartphone, satellieten kunnen traceren waar er volk is en hoe ze zich verplaatsen. Wetenschappers zijn in staat om zeer snel pathologieën vast te stellen en onderzoek te verrichten.
Heel wat middelen dus, maar die zitten per vandaag niet in een mondiaal systeem. We zijn niet voorbereid, en dat is net wat nodig is.
Voorbereiden, doe je net zoals je dat zou doen voor een oorlog.
We hebben constant militairen paraat om uit te rukken en we hebben reservetroepen. De NAVO doet oorlogsoefeningen om na te gaan of hun troepen voldoende getraind zijn en over het juiste materiaal beschikken. Ze begrijpen het belang van middelen en logistiek. Dat soort aanpak hebben we nodig, bij het omgaan met een epidemie.
Bill Gates denkt hierbij aan:
- We hebben sterke gezondheidssystemen nodig, ook in arme landen. Dat is goed voor vaccinaties maar ook om asap een mogelijke uitbraak vast te stellen.
- We hebben een medisch corps nodig. Met getrainde en geschoolde krachten, klaar om op te treden en hun expertise in te zetten.
- We moeten de medische middelen koppelen aan de militaire slagkracht (snel transport, logistiek, afbakenen van gebieden,…)
- We moeten aan “oorlogsoefeningen” doen, … virusoefeningen in feite. Zodat we zien waar de zwakke plekken in onze bescherming zitten.
- We hebben onderzoek nodig, in detectie en vaccins.
De laatste virusoefening die in de USA werd gedaan, was in 2001. En die verliep niet zo goed.
Wat kost dit alles?
Bill Gates gaf toe niet te kunnen inschatten wat dit soort voorbereiding zou kosten, maar zegt dat het minder zal zijn dan wanneer we mondiaal getroffen worden door een gevaarlijk virus.
De Wereldbank schat dat als we een globale griepepidemie zouden hebben, de wereldwijde kost 3 triljoen USD zou bedragen, en dan hebben we het nog niet over de vele miljoenen doden.
Investeren in een voorbereiding heeft niet alleen voordelen op vlak van voorbereid zijn op een epidemie, maar het zou ook bijdragen aan een betere wereldwijde gezondheid.
Hamsteren en paniek
Bill Gates zei in 2015 dat er nog geen reden was tot paniek of om te beginnen hamsteren, of schuilen in de kelder. ‘Maar we moeten wel aan de slag want de tijd staat niet aan onze kant’.
Als er iets positief was aan de Ebola-uitbraak, was dat het een schot voor de boeg was, een waarschuwing! Als we NU starten (2015, sic.), kunnen we klaarstaan om de volgende epidemie aan te kunnen; zei Gates in zijn slotwoord.
Vandaag, anno 2020, staan we helaas nog even ver als toen. Verdeeld en onvoorbereid… en met Corona Covid-19.
Wat denk je? Gaat de wereld er deze keer iets van leren?
Steven Dupont
#WhatsNext is een Technologie- en Innovatieblog in mensentaal. Op de hoogte blijven? Volg ons op:
#WhatsNext: Innovatie, Kunst en Design 
2 reacties